Ali Bitalzadeh is schaakkoning Ali

Link naar de documentaire schaakkoning Ali over Ali Bitalzadeh
http://www.hollanddoc.nl/dossiers/34437007/

En Terecht! - Schaakkoning Ali Meral Uslu, VPRO, 2003 (25 min.) REALPLAYER Twee jaar geleden is de 12-jarige Ali met zijn ouders en zusje naar Nederland gekomen. Ze zijn gevlucht uit Iran en wachten nu nog steeds op een verblijfsvergunning. Ali is een schaaktalent en wint veel schaaktoernooien.

Ali Bitalzadeh
Het shirt is sportief, het modieuze baardje secuur getrimd. Bitalzadeh heeft werk gemaakt van zijn uiterlijk, zo kort voor het toernooi in Wijk aan Zee. Het 19-jarige schaaktalent zit dan ook goed in zijn vel. Hij heeft zich ten doel gesteld dit jaar de grootmeestertitel te behalen en is, mede om dat te behalen, sinds vorig jaar professioneel schaker. De sport domineert zijn leven meer dan ooit. Maar eigenlijk was Bitalzadeh al jaren voorbestemd om de top te halen. Het talent had hij, de wil ook. Het ontbrak alleen aan de juiste omstandigheden en de financiële mogelijkheden.

Ontvluchten
De Iraniër is nog jong, maar heeft al een - op z'n zachtst gezegd - wonderlijk levensverhaal. Hij werd in Joegoslavië geboren, waar zijn ouders studeerden. Tien jaar later, het artsengezin was inmiddels teruggekeerd naar zijn vaderland, moest hij met een deel van zijn familie Iran ontvluchten. Het relaas van het schaakwonder kreeg landelijke bekendheid door de documentaire 'Schaakkoning Ali' ' die door de VPRO werd uitgezonden en over de rechten van het kind ging. Dat verhaal had later, onbedoeld, ook wel een beetje betrekking op de lange strijd die Bitalzadeh voerde om een Nederlands paspoort te krijgen, een strijd die hij pas enkele jaren geleden kon afsluiten.
"Zonder paspoort ben je niets in Nederland" ' vertelt hij. je hebt geen sofinummer - kunt dus niet werken - en het is niet mogelijk je vrij te bewegen. Het is alsof je even stopt met leven. Voor mij als schaker was dat ook heel vervelend. Ik kreeg wel een laissez-passer - een tijdelijk uitreisdocument - om het land uit te kunnen, maar dat heeft zijn beperkingen. Ik zou jaren geleden aan een belangrijk schaaktoernooi in Polen meedoen, maar werd aan de grens tegengehouden. Polen is geen Schengenland.
Het gezin moest rondkomen bood maar weinig kansen zich verder te ontwikkelen. "Als je geld hebt, kun je goede schaakboeken kopen, een sterke trainer inschakelen, een beetje knap materiaal aanschaffen én aan de belangrijke toernooien meedoen. Zat er voor mij niet in.
We konden maar net leven van ons geld. ja, dan denk je niet aan schaakspullen."
Toch was de, sport een uitlaatklep voor Bitalzadeh. Of beter gezegd, een kans om even het moeilijke leven te vergeten. Aan zijn resultaten was de malheur ook niet af te lezen. Zijn prestaties werden steeds beter en zijn rating schoot omhoog. Net als die van zijn jongere zus Mahsa, trouwens - zij is Nederlands kampioen bij de zogeheten 'Fjes', zowel bij de jongens als meisjes. Ali Bitalzadeh werd in 2006 vijfde op het EK voor spelers tot 18 jaar, en was sowieso de beste Nederlander.

Internet
In Iran is zijn roem inmiddels ook bekend. Zijn partijen worden door veel mensen via internet gevolgd en de jonge schaker ziet dat de sport in zijn vaderland sterk in ontwikkeling is. In de tophonderd van de schaakbond FIDE komt nog geen Iraniër voor, maar dat is volgens de inwoner van Kesteren - die nog in de Iraanse schaakselectie tot tien jaar zat een kwestie van tijd. In de tijd dat ik er speelde, was Ehsan Ghaern Maghami de enige grootmeester. Hij was mijn grote voorbeeld. Nu zijn er vier of vijf. Goed voor de sport in het land.In Nederland ben ik pas echt serieus gaan schaken. Alleen, het maakt me best trots als ik hoor dat de sport iremijn vaderland zich ontwikkelt!'
Maar toch. Hij vraagt zich weleens af hoe het zou zijn gegaan-als hij wel alle mogelijkheden had gehad om zich optimaal te ontwikkelen. Heeft weinig zin, maar ik weet zeker dat ik nu dan een nog betere schaker was geweest. Misschien wel grootmeester inmiddels." Die kans probeert hij dit jaar in Wijk aan Zee te grijpen. De geboren Iraniër heeft het lijstje paraat. Vijfenhalf uit negen, zesenhalf uit tien, zeven uit elf, zevenenhalf uit twaalf en acht uit dertien; Bitalzadeh wéét wat er nodig is om een nieuwe stap in zijn ontwikkeling als schaker te zetten. De koning ïs klaar om grootmeester te worden.