donderdag 26 maart 2009

Gamer is de nieuwe schaker


Jos de Putter maakte een documentaire over de wereldkampioenen van "Warcraft III", het computerspel dat door miljoenen over de hele wereld wordt gespeeld.

Geloof het of niet, maar de gamecultuur is groter dan de muziekindustrie en de filmindustrie bij elkaar. En die gamer kun je als de Nieuwe Mens zien, zoals de industriële revolutie en de Franse revolutie een nieuwe mens opleverden. Daar wilde ik heel graag een film over maken. Ja, ik had met "Beyond the game? grote ambities", aldus Jos de Putter.
De Putters ambitie werd gevoed door het boek "De fatale strategieën" (1983) van de Franse filosoof Jean Baudrillard, dat hij in de jaren tachtig las. "In dat boek zag hij een virtuele wereld aankomen, waarin de speler en de speelcultuur centraal staan. Dat heeft me nooit losgelaten. Je zou kunnen zeggen dat met de gamer een ander type speler zijn entree heeft gemaakt, dat verschilt van de voetballer en de tennisser. De voetballer en de tennisser en zelfs de schaker zijn reëele spelers, maar de Nieuwe Speler wordt gemaakt en geconditioneerd door een virtueel speelveld. Dat intrigeerde me." Tot zover de theorie. Nu de praktijk "Beyond the game" is een adembenemende documentaire over Sky en Grubby, de twee supersterren van het strategische spel "Warcraft III", dat door vele miljoenen jongeren over de hele wereld wordt gespeeld. Op internet of live tegen elkaar op een wedstrijdpodium. Sky en Grubby hebben beiden tweemaal de World Cyber Games gewonnen, "de Olympische Spelen van Warcraft III" (aldus Grubby), en die titels hebben beiden in de nog jonge gamewereld een onsterfelijke status bezorgd. Sky en Grubby zijn de nieuwe helden, vooral in Azië, waar "Warcraft III" het hartstochtelijkst wordt gespeeld.
Jos de Putter: "Het moment dat ik wist dat het een film zou kunnen worden, was toen ik de World Cyber Games 2006 in Monza bezocht, voor research. Ik wist nog niet precies wat ik zocht. Omdat ik van voetballen houd, ging ik eerst naar de virtuele voetbalfinale: Brazilië tegen Brazilië. Haha! Dat kan ik onmogelijk serieus nemen.
Maar Warcraft was andere koek. Daar zaten de schakers van de virtuele wereld, die jongens die nadenken. Ik kwam in een fascinerende wereld terecht."
Naar eigen zeggen heeft De Putter "een western in cyberspace" gemaakt (Sky en Grubby gaan met elkaar in duel), een heel klassiek verhaal, "naar Shakespeareaans model." met een beginsituatie, een doel (wereldkampioen worden), een offer (Warcraft blijkt belangrijker te zijn dan de liefde: je ziet Sky's relatie voor de lens op de klippen lopen) en een catharsis. De Putter: "Aan het slot kijkt Sky in de spiegel, terwijl hij tot dan toe alleen maar zijn monitor heeft zitten turen."
Gezond kan "Warcraft III" onmogelijk zijn. De jongeren die De Putter in het openingsshot van de film toont, zien er zonder uitzondering doodmoe uit. De Putter: "Sky speelt naar eigen zeggen zestien uur per dag. Duidelijk een verslaving, zou je zeggen. Maar aan de andere kant zou niemand van een toptennisser of een topschaker zeggen dat ze verslaafd zijn."
De Putter ging vorig jaar op bezoek bij de makers van Warcraft, de firma Blizzard Entertainment in Santa Anna, vlak onder Los Angeles. "Ik sprak daar met Rob Pardo, de executive vice president, een ongelooflijk relaxte man van 38 die elk jaar achttien miljard dollar op de rekening van zijn bedrijf kan schrijven. Hij zei iets interessants over de veranderde wereld. Duizenden jaren lang zijn de helden gemaakt door schrijvers en filmmakers: Vergillius, Shakespeare, John Ford, Steven Spielberg. Zij schiepen Odysseus, Romeo en Julia, John Wayne, ET, en wij identificeren ons met die helden. Maar in games vult de consument zélf de held in. De consument bepaalt wat die held doet en wat hij bereikt, waardoor het identificatieproces anders verloopt. De nieuwe held is het karakter dat de consument maakt: de Orc, de Human, de Night-elf of de Undead. Grubby, een Orc trouwens, is de nieuwe held."
In "Beyond the game" is een bijzondere rol weggelegd voor de Zweedse speler Frederik Johansson, die in Warcraft als de Undead MaDFroG een legende werd. De Putter: MaDFroG was een noodzakelijk contrapunt in de film. Hij was de eerste sterspeler en hij is aan het spel stukgegaan. Die kant wilde ik ook laten zien, zonder moraliserende bijbedoelingen. Je kunt het met schakers vergelijken. Daar zitten ook mensen tussen die gek zijn geworden, alleen heeft schaken een nobele reputatie. Er zijn boeken over geschreven. Het spel is een gevestigd onderdeel van de cultuur. We kijken tegen schakers op. Gamen vinden we dom, maar we weten niet waarom, vanuit een gemakkelijk vooroordeel.

"Beyond the game" van Jos de Putter is vanaf 19 maart 2009 te zien in de filmtheaters.

zondag 22 maart 2009

KNSB omhelst internetschaak

De Koninklijke Nederlandse Schaakbond (KNSB) beschouwt internetschaak voortaan als volwaardige tak van sport naast het klassieke schaak. De bond organiseert van 30 maart tot en met 5 april meteen het eerste officiële NK internetschaak. Ongeacht de sterkte kan ieder lid van de bond meedoen. Wie geen lid is, kan voortaan ook op internet spelen. De naar schatting twee miljoen schaakliefhebbers in Nederland kunnen thuis achter de PC naar hartelust georganiseerd spelen. Op het platform PlayChess, waar een proef werd gehouden, worden inmiddels al 200.000 partijen per dag geschaakt. De schaakbond kent ratingen toe, zodat de tegenstanders van een gelijk niveau zijn. Zie ook de website www.internetschaak.nl

zaterdag 7 maart 2009

Europe Echecs bestaat 50 jaar

Europe Echecs bestaat 50 jaar. Europe Echecs is een soort tegenganger van New in Chess. Opgericht in 1959, het magazine Europa Echecs werd de eerste Franse schaakmagazine. Het is momenteel actief in meer dan 50 landen. Vernoemde schaaksites vallen onder Europe Echecs www.europe-echecs.com , www.echecs.com , www.chessanytime.com en www.ajedrezonline.com .

Comeback Jan Timman


Schaakgrootmeester Jan Timman maakt een comeback in Budva, Montenegro voor het EK schaken (5-19 maart). De eerste 22 spelers plaatsen zich voor de volgende schifting voor het WK schaken 2011. Jan Timman heeft er zin in en voelt zich door de huidige situatie geërgerd als daardoor ook gemotiveerd. Vanuit Nederland bestaat de concurrentie uit de grootmeesters Tiviakov, Van Wely, Sokolov, l'Ami en Nijboer.
Omdat de organisatie alleen maar dure hotelkamers te bieden had, betrekken Jan Timman en zijn vrouw Geertje een zelf geregeld onderkomen op enige afstand van de speelzaal. "We hebben uitzicht op een heuvel en op zee en ik huur wel een fiets. Ik creëer mijn eigen rust.
Sinds de Kalmukkiër Iljoemzjinov president is geworden van de wereldschaakbond FIDE (1995) zijn er problemen met de WK-cyclus. De formule van de piramidale driejarige cyclus, waaraan sowieso de besten van alle landen konden deelnemen, is verlaten. Er komen nu kandidaten uit andere petities, zoals Gata Kamsky uit de grandprixtoernooienserie. En alles is versneld: zowel de bedenktijden als de duur van de gehele cyclus. Viswanathan Anand werd wereldkampioen 2008 en zal zijn titel eind 2009 weer moeten verdedigen tegen Veselin Topalov. Timman: "Topalov heeft geen kans tegen Anand. Hij maakt te veel fouten. Uit eigen ervaring weet ik dat Anand een complexe tegenstander is, als je denkt dat je hem op de knieën hebt, glipt hij toch weer weg. Ik heb vaak van Topalov gewonnen, je moet bij hem zorgen dat je door de opening komt, hij leunt erg op zijn voorbereiding. Anand wisselt makkelijk van strategie.
Jan Timman is bezig met een boek over vijf portretten van schakers en vijf portretten van schrijvers die Jan Timman hebben geïnspireerd. Het project hoopt hij eind 2010 klaar te hebben. Van tijd tot tijd wordt hij gepolst voor een functie binnen de FIDE, zelfs die van president is aan de orde geweest, maar die carrieremove is niet meer aan de orde. Toch zou voor grote organisaties zinvol zijn om coryfeeën als Jan Timman in te zetten voor goodwill van de schaaksport. Zeker in deze crisistijd, maar ook in andere periodes. Ex-topsporters kunnen van grote betekenis blijven, maar daar moet wel een individueel handvat voor gevonden worden.


maandag 2 maart 2009

Recensie schaakboek Matten deel 5


In de zomer van 1989 veroverde Judit Polgar de harten van de Nederlandse schaakwereld. De toen 13-jarige Hongaarse schaakster maakte met haar sterke optreden tijdens het Ohra-toernooi zoveel indruk dat het publiek in groten getale naar haar kwam kijken. De drukte zorgde er zelfs voor dat de organisatoren de Kroongroep verbanden naar een bijzaaltje. Daardoor was in de grote zaal meer ruimte om het jonge schaaktalent van dichtbij te bekijken.
Het is te lezen in het nieuwste nummer van Matten. Dirk Jan ten Geuzendam kijkt met de inmiddels 32-jarige Polgar terug op haar Nederlandse debuut. Nog steeds koestert ze fijne herinneringen. Mede omdat ze destijds niet alleen sterk, maar ook zeer aanvallend kon schaken. "Zo onbevangen kun je tegenwoordig, nu iedereen met de computer werkt en alles checkt, niet meer spelen."
Het tijdschrift met schaakverhalen krijgt een steeds herkenbaarder vorm. Er is een boekbespreking met Guus Luijters. Een in de archieven opgeduikeld notatieformulier fungeert als basis voor mooi verhaal. Hetzelfde wordt gedaan met een foto. De foto toont de op een massagetafel liggende, schakende Tony Miles tijdens het Interpolis-toernooi van 1985. De Engelse grootmeester had vanwege rugpijn toestemming gekregen zijn partijen liggend op zijn buik te spelen. Verschillende tegenstanders maakten tevergeefs bezwaar. Miles won het schaaktoernooi en bezocht vervolgens in eigen land een medisch specialist. "Deze onderzocht hem en stelde de diagnose: het slechtste wat u in uw situatie kunt doen, is op uw buik gaan liggen."
Verder in Matten: portretten van Viktor Kortsjnoi op leeftijd en van toernooiorganisator Berry Withuis en een in memoriam van David Bronstein. De ideeën zijn goed, de uitvoering is minder. Telkens zit de schrijver het verhaal in de weg. Ze putten uit eigen herinneringen in plaats van het onderwerp de hoofdrol te gunnen.
Het beste verhaal is van John Kuipers over de relatie tussen Jan Timman en zijn oudere broer Ton. De laatste leerde zijn jongere broer schaken, maar werd al snel overvleugeld. Kuipers voert nergens zichzelf op. Die dienstbaarheid levert mooie uitspraken op. "Ja, hij was er echt goed in... en ik had het hem geleerd." Ton Timman spreekt de zin uit met spijt en tevredenheid in één adem.