Het TataSteel schaakfestival 2021 zal ondanks corona toch doorgang vinden van 15-31 januari. Voor de schaakwereld een verheugende mededeling, want er was zeker begrip geweest voor een jaartje overslaan. Natuurlijk zullen er aanpassingen zijn om zo strak mogelijk de danmalige voorschriften op te volgen. Voor de 2.000 amateurschakers komt een aangepaste formule. De Masters-groep met louter topspelers telt wel de gebruikelijke 13 ronden.
Het sfeervolle The Queen’s Gambit is een behoorlijk meeslepende serie geworden
Andre NientiedElizabeth Harmon, gespeeld door de charismatische Anya Taylor-Joy, is in The Queen’s Gambit een gekweld schaakgenie.BEELD PHIL BRAY/NETFLIX
Zowel bij schaken als bij een serie of film is een sterke opening essentieel. Een beproefde manier om een film spannend te houden is te beginnen met een intrigerende flash forward, bij voorkeur een waarin het personage in een benarde positie zit, en dan terug te gaan naar het verleden om uit de doeken te doen hoe het zover heeft kunnen komen. Op pakweg twee derde van de film pikt het verhaal die beginscène weer op zodat we kunnen zien of het personage zich uit die situatie weet te redden. Een klassiek voorbeeld is de opening van Fight Club, waarin Edward Norton een pistool in zijn mond heeft terwijl hij in een flat staat vol explosieven.
Russische grootmeester
Netflixserie The Queen’s Gambit begint met een minder spectaculaire flash forward, maar wel een die de kijker afleveringen lang bij de les houdt. In een luxehotel in Parijs wordt anno 1967 een frêle roodharige vrouw met schrik wakker, geheel gekleed, in een volle badkuip. Ze heeft een kater en is te laat voor een belangrijke afspraak. Nadat ze zich haastig heeft opgekalefaterd, rent ze naar een zaal waar de pers staat te wachten: ze moet een belangrijke wedstrijd spelen tegen een Russische grootmeester. Pas in de zesde aflevering zien we hoe de schaakmatch afloopt.
We hebben dan al uitgebreid kennis gemaakt met de gekwelde heldin van de serie, Elizabeth Harmon. Nadat haar vader is weggelopen en haar moeder zelfmoord heeft gepleegd wordt de introverte Beth in een weeshuis ondergebracht. Daar worden de meisjes rustig gehouden met kalmeringsmiddelen, groene pillen waar Beth verslaafd aan zal raken.
Ze leert er schaken van de norse conciërge, die in de kelder werkt. Hij merkt al snel dat de hoogbegaafde Beth een buitengewone gave heeft. Op haar negende speelt ze een schaaksimultaan tegen twaalf middelbare scholieren, allemaal jongens. Ze verslaat ze in iets meer dan een uur.
Op haar dertiende wordt Beth geadopteerd door een tragisch stel: de man neemt al snel de wijk, terwijl de vrouw, Alma Wheatley, vlucht in drank en kalmeringsmiddelen. Beth is niet populair op school want ze heeft de sociale vaardigheden van Greta Thunberg en het kapsel van Spock. Ze vindt een uitweg in het schaken en weet al snel toernooien te winnen. Pleegmoeder Alma ziet hierdoor een uitweg uit haar treurige bestaan, want een schakend wonderkind opent de weg naar roem en geld.
Rijzende ster
The Queen’s Gambit is op een boek uit 1983 gebaseerd. Hoewel de filmrechten snel waren verkocht, duurde het jaren eer een studio er een levensvatbaar project in zag. Niet vreemd, want een script vol schaakpartijen, met een contactgestoorde hoofdrolspeler, klinkt niet aanlokkelijk.
Toch is het sfeervolle The Queen’s Gambit een behoorlijk meeslepende serie geworden, vooral dankzij de charismatische Anya Taylor-Joy (24) die het gekwelde schaakgenie speelt vanaf haar 13de tot haar 25ste. Met haar grote ogen en rode haar doet ze denken aan Emma Stone en een vergelijkbare carrière ligt in het verschiet: in haar volgende project, de Mad Max-prequel, neemt ze de rol van Furiosa over van Charlize Theron.
