Schaakfilm Pawn Sacrifice

In het aangrijpende waargebeurde verhaal Pawn Sacrifice volgen we de schaaklegende Bobby Fischer (Tobey Maguire) die ten tijde van de Koude Oorlog het op moet nemen tegen Russische Boris Spassky (Liev Schreiber). Terwijl de hele wereld toekijkt speelt Fischer niet alleen een wedstrijd tegen Spassky, maar ook tegen zichzelf. De druk van de wedstrijd is hoog en Fischer moet zich bewijzen. De regie ligt in handen van Edward Zwick, die eerder verantwoordelijk was voor onder andere Blood Diamond en Defiance.

Schaakbord van match van de eeuw geveild

Het schaakbord waarop Bobby Fischer en Boris Spasski in 1972 in Reykjavik hun strijd om het wereldkampioenschap uitvochten, heeft op een veiling in New York omgerekend 53.400 euro (76.275 dollar) opgebracht. De koper wenste anoniem te blijven.
Het bord is niet het enige dat tijdens “de match van de eeuw” werd gebruikt. Het nu verkochte schaakbord werd na de derde partij aan een van de organisatoren cadeau gegeven. Beide spelers signeerden het. Eigenaar Gudmundur Thorarinsson, destijds president van de IJslandse schaakbord, bood het schaakbord ter veiling aan omdat hij in financiële problemen verkeert.

Lichaam Bobby Fischer opgegraven

In IJsland is het lichaam van voormalig wereldkampioen schaken Bobby Fischer opgegraven. Dna-onderzoek moet uitwijzen of de Amerikaan de vader is van een Filipijns meisje van negen.
De Filipijnse Jinky Young had een rechtszaak aangespannen om het graf te mogen openen om celmateriaal te verkrijgen dat het bewijs kan leveren dat Fischer inderdaad haar vader is. Zij is een dochter van de vroegere geliefde van de wereldvreemde Amerikaan, die in de jaren zeventig wereldkampioen schaken werd.
Young meent als wettelijk erfgename recht te hebben op (een deel van) de nalatenschap van Fischer. De waarde daarvan wordt geschat op 2 miljoen dollar (ruim 1,6 miljoen euro). Zijn voormalige echtgenote, twee neven en de Amerikaanse belastingdienst hebben ook claims gelegd.

Searching for Bobby Fischer

Voor degene die Film 1.3 kan ontvangen wordt vandaag om 12.05 uur de film Searching for Bobby Fischer uitgezonden.

(Bron: Troskompas, nummer 1)

In 1993 kwam de film Searching for Bobby Fischer uit, naar het gelijknamige boek van Fred Waitzkin, dat gepusht wordt om te gaan schaken. Niet alleen zijn er constant verwijzingen naar het carrière van Fischer, we zien hem ook in authentieke archiefbeelden opduiken. Dan schiet je overeind om iedere seconde, iedere grimas ten volle te benutten. Fischer in Reykjavik, tijdens televisieshows, op een bankje in het park, bij de uitleg van een partij, tijdens een simultaansessie op 14-jarige leeftijd. Als drama zal de film best een aardige ervaring opleveren voor een niet-schaker: een klein, briljant jongetje blijkt ook menselijke trekjes te vertonen. Maar als schaakfilm zijn de fouten te storend, zodat je nooit in het verhaal komt. De stellingen kloppen niet, er wordt niet echt gedacht en de zetten worden onnatuurlijk uitgevoerd. Soms worden er wel twintig zetten snel achter achter elkaar gedaan, terwijl we in een gewone toernooipartij zitten. En vaak is de volgorde van de stellingen niet goed. Dat je niet het hele bord ziet, daarmee houd je de schaker niet voor de gek. Fischer zou daar nooit toestemming voor gegeven hebben. Joshua heeft ook een trainer, die wordt gespeeld door Ben Kingsley. Die neemt het onderricht van het nog zoveel lerende knaapje belachelijk serieus. Hij mag niet meer naar het park, waar de kibitzers plezier hebben en om een dollar gespeeld wordt.
Ook al is het schaaktechnische gedeelte zwak, aan de uitspraken die de trainer met grote stelligheid poneert proef je research. Men is door vele biografieën gegaan, maar niet alleen van Fischer.

Saemi Palsson is één van de acht agenten die Fischer hebben bewaakt tijdens de match tegen Boris Spasski in 1972

Schaakverhalen: Matten 4

Was Bobby Fischer echt zo goed?

Op 17 januari overleed schaakgrootmeester Bobby Fischer. De Amerikaan gold als een van de grootste schakers ooit. Het eerste nummer van Matten, het blad voor schaakverhalen, staat daarom vol verhalen over de schaaklegende. Bijvoorbeeld dat Fischer helemaal niet zo goed speelde tijdens de in 1972 in Reykjavik gehouden tweekamp tegen Boris Spasski die hem uiteindelijk de wereldtitel opleverde.
“In de tweede helft van de match kon zo ongeveer elke partij op drie manieren eindigen. Spasski had het initiatief, maar hij had geen energie. Fischer had zichzelf uitgeput in de eerste helft en was allang blij om steeds dichter bij het einde van de match te komen. En toen stortte Spasski mentaal in.”
Aldus tekende Dirk Jan ten Geuzendam op uit de mond van Anotoli Karpov. Het verhaal met deze Russische grootmeester is historisch interessant en goed geschreven. De laatste zin over de overschatting van de Amerikaan maakt verder duidelijk waarom Karpov – hij was de eerste uitdager en opvolger van Fischer, maar speelde nooit tegen hem – enige kritische kanttekeningen plaatst. “Hij wordt juist beoordeeld, maar ze onderschatten mij.”
De rest van de verhalen is minder kritisch. Of het moet gaan over de vele complottheorieën en antisemitische uitingen van Fischer. Deze worden telkens weer gehekeld en als niet ter zake doende beschouwd. Of zoals de Nederlandse dammer Ton Sijbrands in een interview Hans Ree citeert: “Schakers zijn bereid hun idolen alles te vergeven, zolang ze maar mooie partijen spelen.”
Schaakmecenas Bessel Kok verhaalt over een ontmoeting in 1990. Jan Gerritsen beschrijft de belangrijke rol van IJsland in de laatste jaren van zijn leven. In veel andere verhalen komen meer en minder bekende anekdotes rondom Fischer ter sprake. Wie het allemaal nog eens wil lezen: dit nummer van Matten biedt uitkomst. Maar er is meer.
Zo zijn er de inmiddels vaste drie rubrieken: een verhaal over een notatieformulier, een boekbespreking en een uitleg van een schaakfoto. De laatste – een foto van een simultaan door Max Euwe waaraan ook Harry Mulisch deelnam – is dit keer in goede handen bij dichter Jan Kal. Hij confronteert de schrijver met zijn schaakverleden, maar verhaalt vooral op nauwgezette wijze over de overwinning die violist Theo Olof, ook zichtbaar op de foto, die dag behaalde op de voormalig wereldkampioen Euwe. In elf zetten!
Interessant zijn de verhalen van Jan Timman, over de invloed van Botwinnik op zijn schaakcarrière, en van Allard Hoogland, over “Nederlands grootste schaakliefhebber, zanger, acteur, geheelonthouder en levensgenieter” Tabe Bas.
“Twintig zetten als een meester, twintig zetten als een knoeier.” Allebei leunen op de romantiek van de jaren zeventig en het intellectuele Amsterdamse circuit rondom kunstenaarssociëteit De Kring en café Zwart. Een eigenzinnige beschrijving van deze geschiedenis.
Er is een verhaal over – en een beetje met – Gari Kasparov en zijn politieke ambities in Rusland. En ook wordt de huidige generatie Nederlandse schakers geschetst aan de hand van een interview met Erwin l’Ami, de enige die fulltime schaker is. Opmerkelijke uitspraak: “Schaken is in Nederland steeds minder een beroepsperspectief.”
Dat Matten leunt op oude verhalen, lijkt daarmee op een andere wijze verklaard. Zoals gezegd: erg is dat niet. Zoals vaker met nieuwe tijdschriften nodig de juiste vorm te vinden. Het vierde nummer van Matten is verreweg het beste. Het gaat goed met het schrijven over schaken in Nederland.
Geschreven door Arthur van den Boogaard. Artikel uit het Parool.
Matten 4, Uitgeverij New in Chess, Alkmaar, 11,95 euro.
www.newinchess.com